STEM Nedir?

STEM, Science(Fen Bilimleri), Technology (Teknoloji), Engineering (Mühendislik) ve Mathematics (Matematik) alanlarını kapsayan bir yaklaşımdır. STEM Eğitimi okul öncesinden doktoraya kadar tüm eğitim kademelerini kapsar. STEM yaklaşımı, bu dört disiplini bütünleştirerek gerçekçi, işbirliğine dayalı, düşünce odaklı ve problem çözmeyi teşvik eden öğrenme deneyimlerini sağlar. İyi planlanmış, teşvik edici ve gelişimsel açıdan uygun STEM etkinliklerinin okul öncesi dönemdeki çocukların gelişimsel yönlerine pek çok faydası vardır. Özelikle okul öncesi çağında çocukların yaratıcılık seviyelerinin oldukça yüksek olduğu pek çok araştırma tarafından saptanmıştır. STEM eğitimi yaratıcılığı destekleyen önemli yaklaşımlardan biridir.

STEM'den STEAM'e

Bazı araştırmacılar, STEM'in tamamlayıcı disiplinlerden oluşan bulmaca olduğunu iddia ederler. Fakat eksik bir kısım vardır: Art (Sanat). STEAM; "liberal sanatların ve beşerî bilimlerin STEM eğitimine dahil edilmesi" olarak tanımlanmaktadır. Sanat eğitimine bakıldığında, inovasyonun altında yatan yaratıcılık için sanat eğitiminin oldukça önemli olduğu görülmektedir. Benzer şekilde, gelecekte ekonomik refahın temelini oluşturan modern endüstrileri üretmek için inovasyon şarttır. Sousa ve Pilecki'ye göre STEM ve sanat, bazı yönlerden iki bağımsız alan olarak kabul edilmektedir. STEM disiplinleri objektif, tekrarlanabilir, mantıklı ve analitik iken; sanat öznel, sezgisel, benzersiz ve duygularla ilgilidir. Öte yandan, sanat ve bilim birbirini tamamlayan iki kıyaslanamaz ve ayrılmaz birer parçadır. Çünkü bazı beceriler, merak uyandırmak, bir nesneyi birkaç boyutta algılamak, mekânsal düşünmek ve etkili bir şekilde çalışmak gibi bilimsel araçlar olarak düşünülebilir.

Sanat Olmayan Erken Çocukluk Eğitimi Hayal Etmek Zor

Gerçekten de sanat etkinlikleri okul öncesi sınıflarının doğal bileşenidir. Bazı araştırmacılar görsel sanatların STEM'e entegrasyonunun okul öncesi dönemdeki çocuklara STEM disiplinlerinde daha başarılı olmalarını sağladığını iddia ederler. Dahası, görsel sanatlar çocukların manipülatif ve ince motor becerilerine ve bilimsel konularda başarı için gerekli görsel uzamsal düşünme yeteneklerine katkıda bulunurlar.

 Okul Öncesi Eğitim Programı STEM Yaklaşımını Kapsıyor Mu?

Journal of Turkish Science Education'da yayımlanan makaleden aldığımız bilgilere göre, Türkiye'de uygulanan Okul öncesi eğitimi müfredat programı, Türk ulusunu çağdaş medeniyetin önemli bir üyesi haline getirmek için özgürce ve bilimsel olarak düşünebilen, yapıcı, yaratıcı ve üretken bireyler yetiştirmeyi amaçlar. Programa göre, erken çocukluk eğitimi, çocukların hayal gücünü geliştirmeye ve yaratıcı ve eleştirel düşünme becerilerine odaklanan bazı temel bilgiler üzerine kurulmuştur.

Bahsedilen beceriler ve STEM eğitiminin özellikleri birbiriyle büyük ölçüde örtüşmektedir. STEM eğitimi, araştırarak, problem çözerek, sorular sorarak öğrenen okul öncesi dönem çocuklarının birer araştırmacı olarak doğduğunu savunur. Türkiye MEB 2013 Okul Öncesi Eğitimi müfredatı, çocuk, aile, okul ve topluluk bağlamlarını da içeren uygun öğrenme ortamlarının gerekliliğini dikkate alarak hazırlanmaktadır.

Dahası, program model açısından sarmal yaklaşımdadır ve eklektiktir. Gelişim düzeyleri, ilgi alanları ve ihtiyaçlarına göre tüm gelişim alanlarında çocukları geliştirmeyi amaçladığından ilerleyici bir özelliğe sahiptir. Benzer şekilde, gelecekteki anlayışı belirlemek için ön-bilgiye dayanan hiyerarşik yapılar STEM konuları için bir temel oluşturur. 

Buna ek olarak, okul öncesi eğitim müfredatı, çocukların eleştirel düşünmelerine, planlama yapmalarına, uygulamalarını test etmelerine, kendilerini ifade etmelerine, sorgulama yapmalarına ve oyun odaklı öğrenmelerine büyük önem verir. Benzer şekilde, ilk deneyimlerini, aktif katılım yoluyla öğrenmeyi destekleyen oyun temelli öğrenme yaklaşımları, erken çocukluk eğitiminde STEM uygulaması için uygun yollardandır.

Öğretmenler iyi planlanmış STEM deneyimleri, çekirdek kavram ve becerilere dayalı olarak planlayarak, çocukların teorilerini keşfetmelerine ve yansıtmalarına izin verdiklerinde etkili öğrenme deneyimi oluşturabilirler. Daha önce de belirtildiği gibi, Türkiye'deki okul öncesi müfredatı ve STEM eğitiminde bazı ortak ilkeler benimsenmiştir. Bu çalışma, STEM eğitimiyle uyumlu olan bu ilkelerin okul öncesi eğitim programı içeriğine ne ölçüde yansıdığı sorusuna bir yanıt sunar. 

Araştırmayı bütünüyle incelediğimizde Okul öncesi eğitim müfredatında yer alan pek çok kazanım ve göstergenin STEM yaklaşımı ile benzer özellikler taşıdığını görebilirsiniz. 

STEM Disiplinleri Birbiriyle İlişkilidir

Ata Aktürk ve Demircan, aslında tüm bu disiplinlerin birbiriyle ilişkili olduğunu ve bunlardan birindeki öğrenmenin, başka bir öğrenmeyi destekleyebileceğini ifade ediyor. Örneğin, bir çocuk, robotik ile etkileşime girerek ve iPad uygulamalarını kullanarak sayma yeteneğini; programlayarak sıralama, örüntü ve bağıntı kurma yeteneğini geliştirebilir. Bu nedenle, yetenekleri ne olursa olsun, çocuklar bu önemli yıllarda, STEM disiplinlerini bütünleştiren, bu alanlar ile gerçek dünya arasında bağlantı kuran, gelişimsel olarak uygun bir müfredatla desteklenmeli, çocuklara somut deneyimler sunarak ve onların teşvik edilmesini sağlayarak STEM disiplinlerinin temellerini oluşturmalıdır. Ayrıca, eğitimlerinin doğal bileşeni olarak, sanatın böyle bir müfredata entegrasyonu, okul öncesi dönem çocuklarının, bilim ile ilgili faaliyetlerden daha çok haz almasına yardımcı olur.

KAYNAK :  Journal of Turkish Science Education,

                 researchgate.net